09 december 2011

Weer een Modelprotocol Sociale Media

Docenten die vrienden worden met leerlingen op Facebook of Hyves. Leerlingen die filmpjes van leraren op YouTube zetten. Tweets over de school door medewerkers van de school. Hoe ga je daarmee om? Ook de Besturenraad heeft nu een modelprotocol sociale media opgesteld.
Sociale media zijn niet meer weg te denken uit de samenleving. En ook niet uit de scholen. Maar er dient wel zorgvuldig mee te worden omgegaan.

Duidelijk en praktisch
Een aantal weken geleden kwam CNV Onderwijs met een protocol voor gebruik van sociale media in scholen. Dit protocol veroorzaakte veel reacties. Uit de reacties bleek dat schoolbesturen op het gebied van sociale media behoefte hebben aan een duidelijk en praktisch protocol dat tegemoetkomt aan de dagelijkse praktijk op school.

Goed en veilig
Voor de Besturenraad was dit aanleiding om ook met een modelprotocol sociale media te komen. Het is voor een schoolbestuur immers van primair belang dat er op school een goed en veilig onderwijsklimaat heerst. Niet alleen werknemers maar ook ouders, leerlingen, familie en vrijwilligers vormen de doelgroep van het modelprotocol van de Besturenraad.
(bron)

Niet alleen werknemers maar ook ouders, leerlingen, familie en vrijwilligers vormen de doelgroep van het modelprotocol. Iedereen die vragen heeft over het protocol kan terecht bij de juridische helpdesk van de Besturenraad.
Het Modelprotocol Sociale Media kan hier worden gedownload.

Wat vind je ervan?
Gelijk toen ik vandaag de url twitterde van het protocol kreeg ik de vraag: "Wat vind je ervan?"
Omdat meer mensen reageerden besloot ik een Soapbox open te stellen waar mensen reacties kwijt zouden kunnen of aanvullende vragen stellen. Ook staat er een simpele poll waar je kenbaar kunt maken of je dit modelprotocol bruikbaar vindt of niet.
Uit de reacties tot nu toe blijkt dat niet iedereen even enthousiast is over dit protocol en ook ik heb zo mijn bedenkingen. De formulering is nogal defensief met opnieuw de nadruk op de mogelijke gevaren, zonder de te behalen winst en kansen te benoemen. Aan de andere kant kan het juist door de scherpe formulering wel een mooie discussie op gang brengen binnen een organisatie. Zolang dit protocol maar niet ongewijzigd en zonder inbreng wordt aangenomen is het dus eigenlijk zo slecht nog niet?

Het begint al gelijk lekker met spelregel 1:
1. Het is medewerkers en leerlingen niet toegestaan om tijdens de lessen actief te zijn op sociale media tenzij door de schoolleiding respectievelijk leraren hiervoor toestemming is gegeven.
Met een beetje lef zou je dit natuurlijk ook om kunnen draaien: het mag, tenzij de leraar zegt: nu even niet!
Maar wat ik me daarnaast afvraag is hoe het zit met al die medewerkers die niet voor de klas staan. De directeur, de teamleider, de concierge, mogen die wel de hele dag twitteren?

Spelregel 5 is er zo een waar volgens mij ondanks alle ingehuurde juristen niet voldoende over is nagedacht:
5. Het is voor betrokkenen niet toegestaan om foto-, film- en geluidsopnamen van schoolgerelateerde situaties op de sociale media te zetten tenzij betrokkenen hier uitdrukkelijk toestemming voor plaatsing hebben gegeven.
Stel er springt spontaan een sprinklerinstallatie in de gang van je gebouw. Leerlingen mogen filmpjes daarvan alleen op Youtube zetten nadat ze de "betrokkene" om toestemming hebben gevraagd? Wie is in dat geval de betrokkene? Stel je voor: 50 leerlingen in de rij voor de directiekamer!

En wat te denken van deze regel:
6. Het is medewerkers niet toegestaan om ‘vrienden’ te worden met leerlingen op sociale media.
Hoe doe je dat als je met je leerlingen besluit om een BPV project te doen waarbij Facebook gebruikt wordt als communicatieplatform?

Voor medewerkers gelden nog weer aanvullende regels tijdens de werksituatie, maar ook daarbuiten:
3. Indien de medewerker over [naam onderwijsinstelling] publiceert dient hij/zij het bericht te voorzien van het bericht dat de standpunten en meningen in dit bericht de eigen persoonlijke mening zijn en los staan van eventuele officiële standpunten van [naam onderwijsinstelling. Verder meldt de medewerker dat hij of zij niet verantwoordelijk is voor de inhoud en uitlatingen van derden.
Probeer je nu even een twitterbericht voor te stellen dat ik de wereld instuur buiten werktijd:
"Ik heb vandaag weer een lange dag gehad bij saMBO-ICT. De standppunten en meningen in dit bericht zijn mijn persoonlijke mening en staan los van eventuele officiële standpunten van saMBO-ICT. Verder wil ik melden dat ik in dit bericht niet verantwoordelijk ben voor de inhoud of uitlatingen van derden."
Je hoeft niet tot 140 te kunnen tellen om te zien dat dit op een medium als Twitter gewoon niet gaat werken!

Sancties en gevolgen
Heel stoer is dat dit modelprotocol afsluit met een alinea: Sancties en gevolgen voor medewerkers en leerlingen.
1. Medewerkers die in strijd handelen met dit protocol maken zich mogelijk schuldig aan plichtsverzuim. Alle correspondentie omtrent dit onderwerp wordt opgenomen in het personeelsdossier.
2. Afhankelijk van de ernst van de uitlatingen, gedragingen en gevolgen worden naar medewerkers toe rechtspositionele maatregelen genomen welke variëren van waarschuwing, schorsing, berisping, ontslag en ontslag op staande voet.
3. Leerlingen en / of ouders/verzorgers die in strijd met dit protocol handelen maken zich mogelijk schuldig aan verwijtbaar gedrag. Alle correspondentie omtrent dit onderwerp wordt opgenomen in het leerlingendossier.
4. Afhankelijk van de ernst van de uitlatingen, gedragingen en gevolgen worden naar leerlingen en / of ouders/verzorgers toe maatregelen genomen welke variëren van waarschuwing, schorsing en verwijdering van school.
5. Indien de uitlating van leerlingen,en/of ouders/verzorgers en medewerkers mogelijk een strafrechtelijke overtreding inhoudt zal door [naam onderwijsinstelling] aangifte bij de politie worden gedaan.

Als medewerker, maar ook als leerling en zelfs als ouder bedenk je je dus wel 10 keer voordat je iets over een school schrijft dat niet strookt met het algemeen gangbare. Voordat je het weet staat er een aantekening in je dossier!

Voor alle duidelijkheid: ik bepleit de aanwezigheid van een protocol, maar vind deze toch echt te ver doorslaan naar de kant van het willen beheersen en indekken in plaats van dat het alle betrokkenen rugdekking en helderheid geeft.

Wat me tenslotte opvalt is dat de juristen die zich hierover gebogen hebben toch nog een doelgroep vergeten zijn. Wat namelijk te denken van alle stagegevers?
Ik zie nogal eens berichten voorbijkomen van stagebedrijven die klagen over de inzet van een stagiaire van [naam onderwijsinstelling]. Moeten zij dan ook geen sancties opgelegd krijgen?

8 opmerkingen:

  1. Er heerst social media fobie onder docenten! Dit wordt gevoed door gebrek aan kennis ("je gaat het pas zien als je het doorhebt") en beeldvorming komt voort uit alleen negatieve aandacht in de media (voorbeeld dreigtweets). Waar blijven die positieve ervaringen? En waarom wordt dit niet opgepikt door media, geen nieuws? niet smeuïg genoeg? Gevolg: Social Media Fobie

    Ik heb nav CNV onderwijs mijn mening geventileerd.

    "Sorry maar een protocol vind ik een negatieve insteek om docenten te inspireren, kennis te laten maken met social media. Een gevoel van het glas dat half leeg is, waarbij beheer en controle de kernwoorden zijn. Ik ga liever uit van het glas dat half vol is en dat nodig moet worden bij geschonken. Stimuleren, ondernemen en met social media het onderwijs verrijken."

    https://marcelkesselring.wordpress.com/2011/11/03/social-media-durf-te-proeven-durft-te-delen-durft-te-creeren/

    BeantwoordenVerwijderen
  2. @Marcel,
    Bedankt voor je reactie en ik weet gelukkig dat jullie het fenomeen heel anders benaderen, getuige de mooie studiedag die jullie laatst verzorgd hebben!

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Eigenlijk begrijp ik er niets van. Ik zie (als docent) geen verschil tussen mijn communicatie met leerlingen 'face2face' of 'digitaal'. Men doet nu net of 'social media' iets anders is en dat je daar dingen over moet afspreken.

    Dat is (denk ik) een gemiste kans. In het onderwijs draait alles primair om relatie dus alle middelen om die verbindingen tussen docent, leerlingen en leerstof te versterken moet je omarmen.

    Ik zou zo' protocol toch een beetje opvatten als een soort motie van wantrouwen. Doe normaal en gebruik je verstand.

    Zie ook Social networks

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Nee, dan punt A6
    Het is leerkrachten niet toegestaan om vrienden te worden met leerlingen op social media.
    Mijn advies wil ik daar tegenover stellen: maak een account aan als leerkracht en wordt met zoveel mogelijk leerlingen vrienden. Je post niks! Je kan wel van tijd tot tijd meelezen met de leerlingen. Er gebeuren op sociale media dingen die de sfeer in klas beinvloeden (soms negatief). Je wilt weten wat er speelt, door van tijd tot tijd eens even te kijken. Het verbod zoals aangegeven door de besturenraad zegt eigenlijk: "er is een belangrijke wereld van kinderen waar veel gebeurd. Daar kan je als leerkracht beter maar niks van weten". Dat kan toch niet de bedoeling zijn.

    Bovenstaande tekst typte ik niet namens het bedrijf waar ik werk en ook niet namens de vele scholen waar ik als consultant en/of trainer actief ben. Het heeft geenszins verband met de winkel waar ik weekendboodschappen haal. Het is misschien ook wel helemaal niet door mij getypt. Ik wil niet dat er ook maar enig persoon of welk bedrijf dan ook aangesproken wordt op deze tekst. Inclusief ikzelf !?!?!?!?!?!

    BeantwoordenVerwijderen
  5. @Willem van Ravestein: Dat spreekt voor jou. Jij gebruikt socmed waarschijnlijk intuitief al goed. Echter, er heerst veel angst in opleidingsland over leerling-docent relatie, imago en dat soort zaken. Vergeet niet, mensen, dat we hier met een 'branche' te maken hebben die nu in concurrentie en interactie marketing moeten gaan bedrijven. Althans, vooralsnog wordt socmed meestal bij 'marketing' neergelegd, maar dat is een andere discussie. Er is sprake van een leer- en groeicurve en vanuit dat perspectief is het alleen maar te bejuichen dat er op dit niveau uberhaupt over nagedacht wordt!

    Wat mij verbaasd is dat de nadruk zeer sterk hierop (marketing/imago) ligt, terwijl ze volgens mij, ALS ze al zo'n document willen hanteren, de nadruk moeten leggen op de didactische verantwoording. Of een alternatieve werkvorm via socmed wel kwalitatief het zelfde niveau biedt etc. Dan heb je in ieder geval een essentiele discussie waarbij je je niet laat leiden door controle maar door kwaliteit.

    De strekking zou moeten zijn: We moedigen gebruik van socmed aan! Zorg ervoor dat je je werkvorm kwalitatief vergelijkt met andere vormen, zodat het gebruik van socmed een effectief middel wordt en geen doel op zich. En zorg dat je geen domme dingen doet die in je eigen nadeel of dat van de school gaan werken.

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Als ICT-jurist heb ik van diverse scholen en aanverwante instellingen het verzoek gekregen een social media/internetprotocol te ontwikkelen. Het grote probleem waar ik altijd tegenaan liep, is dat men eigenlijk vooral vanuit angst werkt.

    Een goed protocol laat in mijn optiek ruimte voor experimenteren en spreekt mensen aan op hun eigen gedrag. Ik denk dan aan zaken als "leraren worden aangemoedigd een hyves/FB-profiel aan te maken waar ze zich als leraar profileren en contacten onderhouden, maar liever niet je privéhyve delen met leerlingen" (dit was voor een basisschool). De reactie "Nee, we zijn bang dat er verkeerde contacten ontstaan of een leraar wellicht wat krabbelt naar een vriend(in) waar leerlingen van schieten, dus verbied dit maar gewoon". Dat werkt natuurlijk niet.

    Verder zie ik soms de meest krankzinnige sancties ingevoerd: ik heb reglementen gezien die bij één keer Habbo bezoeken onder schooltijd leiden tot een jaar lang uitsluiting van alle ICT-faciliteiten. Of die bepalen dat bij strafbare feiten (zoals schelden, want dat is strafbare belediging) altijd de politie wordt ingeschakeld. Bij kinderen van tien!

    Mijn vraag: als iemand scheldt op de gang, zet je 'm dan ook de rest van het jaar buiten? Nee, dan mag ie kauwgum krabben. Nou, zet dat dan ook in je reglement.

    Mijn suggestie dus: bepaal eerst wat je doelen zijn met social media, leg dan uit hoe je daar wilt komen en laat dáár een jurist gepaste regels omheen zetten. De jurist vragen "maak eens een reglement" is de verkeerde manier.

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Als je dit zo allemaal leest is het verdrietig hoe wij omgaan met de communicatie met leerlingen en studenten. Ik zie sommige docenten al griezelen:"straks hebben wij na schooltijd contact met een leerling". Zoals Willem van Ravenstein terrecht opmerkt; er is in wezen geen verschil tussen 'face2face' en 'digitaal'. Maar wat is het moeilijk om te constateren dat docenten zich niet op een speelplein willen laten zien als daar de leerlingen de baas zijn.
    En als de mensen die hier discussieren onze student willen helpen; heel graag: http://hetnieuweberoepsonderwijs.ning.com/profiles/blogs/oproep-aan-alle-nb-ers

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Volgens mij heeft mijn school dat model van de besturenraad overgeschreven. Dat doen ze gewoon om mij te pesten:-))

    BeantwoordenVerwijderen